Biebmu ja dearvvašvuohta - sámi oahppoplána (MHE2-01)

Biebmu ja borran lea deaŧalaš fysalaš, psykalaš ja sosiálalaš dearvvašvuhtii. Máhttu biebmodábiid, eallinvuogi ja dearvvašvuođa oktavuođa birra sáhttá unnidit álbmoga dearvvašvuođaerohusaid. Min biebmodábit speadjalastet sihke ovttaskas olbmo válljemiid, kultuvrralaš ovdanbuktimiid ja oskku, ja leat dainna lágiin oassin min identitehtas. Sámi árbevirolaš biebmoráhkadeami bokte sáhttá fievrredit árbemáhtu ođđa buolvvaide. Lassin leahket diđolaš sámi, dáčča ja davviriikkalaš biepmuid ja vieruid, lea eamiálbmot- ja máŋggakultuvrralaš servodagas deaŧalaš máhttit eará kultuvrraid árbevieruid birra. Dat sáhttá ovddidit olbmuidgaskasaš áddejumi ja earáid árvvusatnima.

Biebmogálvvuid lassánaneapmi, buktá stuorát gáibádusaid geavaheaddji gelbbolašvuhtii, vai máhttá diđolaččat válljet iežas dearvvašvuođa ja birrasektui. Biebmu ja dearvvašvuohtafága galgá váikkuhit dasa ahte oahppit ohppet birget árgabeaivvis. Dasa lassin galgá fága veahkkin ovdánahttit dáiddu válljet ja kritihkalaččat reflekteret biepmu ja borrama birra, ja movttiidahttit diđolaš válljemii ja dearvvašlaš eallinvuohkái. Biebmu ja dearvvašvuohta lea praktihkalaš fága man oahpahus galgá arvvosmahttit ohppiid ráhkadit biepmu, ovdánahttit bargomovtta ja buriid bargodábiid, ja šaddat diđolaš geavaheaddjin, vai máhttet váldit ovddasvástádusa biepmu ja borrama ektui, sihke ruovttus, astoáiggis ja bargo- ja servodateallimis.

Biepmoráhkadeapmi ja dárjun ovttas earáiguin dahje earáide, , lea mielde ovdánahttime ovddasmoraš-, ovttasbargo- ja ovttasdoaibmandáiddu, ovddasvástádusdiđolašvuođa ja sosiála gealbbu. Biebmu ja dearvvašvuohta lea hutkan fága ja oahppi galgá beassat geahččaladdat ja ovdánahttit kritihkalaš árvvošteami biepmu ja borrama ektui. Dainna lágiin sáhttet oahppit viimmáskit atnit iežaset gelbbolašvuođa maid earasajis go skuvllas ja maid maŋŋil eallimis.

Guoddevaš luonddu ávkkástallan ja lagasbirrasa biebmoresurssaid geavaheami bokte besset oahppit oaidnit makkár riggodagat lagasbirrasis gávdnojit ja movt dain sáhttá ráhkadit buktagiid. Oahppit ožžot movtta hutkat ođđa biepmuid ja biebmobuvttademiid go besset geahččaladdat ja hutkat, máistit ja reflekteret Fága addá buriid vejolašvuođaid ovttasbargat ruovttuin, báikkálaš biebmobuvttadeddjiiguin, biebmobearráigeahčuin ja skuvlla dearvvašvuođabálvalusain.