Luonddufága sámegillii (NAT02‑04)
Vuođđogálggat

Njálmmálaš gálggat luonddufágas lea máhttit searvat fágaságastallamiidda ja juohkit ja ovdánahttit máhtu luonddufágalaš sisdoaluin man vuođđun leat áicamat, vásáhusat ja fágalaš dieđut. Sámi kultuvrras leat njálmmálaš gálggat dehálaččat sirdit máhtu ja árbevieruid. Njálmmálaš gálggat luonddufágas mearkkaša maiddái geavahit luonddufágalaš doahpagiid vai sáhttá válddahit, áddet ja gaskkustit máhtu, jearahit, ákkastallat, čilget, reflekteret ja vuođuštit iežas miellaguottuid ja válljemiid. Njálmmálaš gálggaid ovdánahttin luonddufágas vuolgá máhttimis guldalit ja ságastallat vásáhusaid ja áicamiid birra dasa ahte máhttit ovdanbuktit ja digaštallat eanet ahte eanet kompleaksa oktavuođaid fágas ja máhttit geavahit dárkileappot ahte dárkileappot luonddufágalaš giela.

Máhttit čállit luonddufágas lea sátnádit gažaldagaid ja hypotesaid ja čállit luonddufágalaš čilgehusaid maid vuođđun leat duođaštusat ja gáldut. Dát mearkkaša maiddái válddahit áicamiid ja vásáhusaid ja sátnádit ja ákkastallat oaiviliid. Čállingálggaid ovdánahttin luonddufágas vuolgá tevnnegiid ja teavsttaid geavaheamis dasa ahte geavahišgoahtit dárkileappot ahte dárkileappot luonddufágalaš giela, maiddái govvosiid ja symbolaid. Dát mearkkaša maiddái čállit eanet ahte eanet kompleaksa teavsttaid ja geavahit iešguđetlágan teakstašlájaid maid vuođđun lea kritihkalaš ja máŋggabealat gáldogeavaheapmi mii lea heivehuvvon ulbmilii ja vuostáiváldái.

Máhttit lohkat luonddufágas lea máhttit áddet luonddufágalaš doahpagiid, symbolaid, govvosiid ja ákkastallamiid go bargá luonddufágalaš teavsttaiguin. Lohkan luonddufágas mearkkaša maiddái suokkardit, identifiseret, dulkot ja geavahit iešguđetlágan teakstašlájaid dieđuid ja kritihkalaččat árvvoštallat mo luonddudieđalaš dieđut ovdanbuktojuvvojit ja geavahuvvojit ákkastallamiin. Lohkanovdánahttin luonddufágas vuolgá dieđuid gávdnamis ja geavaheamis teavsttain dasa ahte áddet teavsttaid main leat eanet ahte eanet fágadoahpagat, symbolat, govvosat, tabeallat ja eahpenjuolga dieđut.

Máhttit rehkenastit luonddufágas lea máhttit háhkat, gieđahallat ja ovdanbuktit áigeguovdilis lohkomateriálaid. Rehkenastin luonddufágas mearkkaša geavahit doahpagiid ja válljet heivvolaš mihttáriid, mihtidanovttadagaid ja hámuid čoavdit luonddufágalaš čuolmmaid. Rehkenastin luonddufágas lea maiddái máhttit buohtastahttit, árvvoštallat ja ákkastallat leat go meroštallamat, bohtosat ja ovdanbuktimat doallevaččat vai eai. Rehkenastinovdánahttin luonddufágas vuolgá álkes metodaid geavaheamis lohkat, rátkit ja klassifiseret dasa ahte máhttit árvvoštallat metodaid, doahpagiid, hámuid ja mihttáriid válljemiid. Oahppit ovdánahttet maiddái rehkenastingálggaid go ráhkadit váddásat ovdanbuktimiid ja go geavahit rehkenastima fágalaš ákkastallamis.

Digitála gálggat luonddufágas lea máhttit geavahit digitála reaidduid suokkardit, registreret, meroštallat, visualiseret, programmeret, modelleret, duođaštit ja almmuhit bohtosiid seasuin, gieddebargguin ja earáid dutkosiin. Digitála gálggat leat maiddái geavahit ohcanreaidduid, hálddašit ohcanstrategiijaid, kritihkalaččat árvvoštallat gálduid ja válljet áigeguovdilis dieđuid luonddufágalaš fáttáid birra. Digitála gálggaid ovdánahttin luonddufágas vuolgá álkes digitála reaidduid geavaheami máhttimis dasa ahte eanet ahte eanet čájehit iešheanalašvuođa ja árvvoštallannávccaid go vállje ja geavaha digitála reaidduid ja gálduid.