Risttalašvuohta, osku, eallinoaidnu ja etihkka – sámi oahppoplána (RLE2-02)
Utgått
Denne læreplanen er utgått.
10. jahkeceahki maŋŋel
Risttalašvuohta
- čilget risttalašvuođa ja risttalaš oskku eallindulkoma iešvuođaid eará árbevieruid ektui; ovttaláganvuođaid ja vuođđoerohusaid
- gávdnat Biibbala guovddáš čállagiid ja čilget Boares ja Ođđa testamentta oktavuođaid
- ságaskuššat válljejuvvon biibbalteavsttaid mat leat vižžojuvvon profehtaid girjjiin, poehtalaš girjjálašvuođas ja viisodatgirjjálašvuođas, ovtta evangeliumis ja ovtta Bávlosa reivviin ja čilget dáid teavsttaid iešvuođaid ja váldojurdagiid
- ságaskuššat iešguđetlágan biibbaloainnuid
- selvehit deaŧalaš dáhpáhusaid risttalašvuođa historjjás reformašuvnna rájes dálá áigái Sámis, Norggas ja máilmmis ja maiddái risttalašvuođa dálá sajádaga
- selvehit leastadianismma historjjá, viidáneami ja iešvuođaid
- ságastallat risttalašvuođa mearkkašumis sámegillii, sámi kultuvrii ja servodateallimii ja ságaskuššat risttalaš girkuid beroštumi sámi servodagain
- viežžat digitála dieđuid gažaldagaid birra mat leat áigeguovdilat ollu risttalaččaide
- čilget romalaš-katolalaš, ortodoksalaš ja protestánttalaš risttalašvuođaárbevieruid váldoiešvuođaid
- addit bajilgova eará friddjagirkuid searvegottiin ja risttalaš lihkadusain, dás maiddái hellodatlihkadusa birra
- suokkardallat risttalašvuođa sajádaga ja iešvuođaid muhtin riikkas olggobealde Eurohpá ja ságaškuššat gažaldagaid mat gusket risttalaš miššuvdnii, humanitára bargguide ja ekumenalaš doaimmaide
- ovdandivvut iešguđetlágan risttalašvuhtii gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Sirkumpolára eamiálbmogiid oskkut
- selvehit noaiddi sajádaga dološ sámi servodagain ja válddahit meavrresgári ja dan geavahusa
- selvehit muhtin ovdalaš ja otnáš oskkolaš rituálaid
- digaštallat sámi árbevirolaš buorádallama ja mearkkaid čilgema
- ságaškuššat sivdnidanmyhtaid ja álgovuolggamuitalusaid sisdoalu ja mearkkašumi
- selvehit eamiálbmotoskkuid máilmmiviidosaš geahččanguovllus
- ovdandivvut iešguđetlágan sirkumpolára eamiálbmogiid oskkuide gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Juvddálašvuohta
- čilget juvddálašvuođa ja juvddálaš oskku eallindulkoma iešvuođaid eará árbevieruid ektui; ovttaláganvuođaid ja vuođđoerohusaid
- ságaškuššat muhtin válljejuvvon teavsttaid juvddálaš čálaárbevierus
- viežžat digitála dieđuid gažaldagaid birra mat leat áigeguovdilat ollu juvddálaččaide ja daid ovdandivvut
- addit bajilgova deaŧalaš historjjálaš dáhpáhusain ja viežžat dieđuid juvddálašvuođa dálá sajádaga birra Norggas ja máilmmis
- ovdandivvut iešguđetlágan juvddálašvuhtii gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Isláma
- čilget isláma ja isláma oskku eallindulkoma iešvuođaid eará árbevieruid ektui; ovttaláganvuođaid ja vuođđoerohusaid
- ságaškuššat muhtin válljejuvvon teavsttaid isláma čálaárbevierus
- viežžat digitála dieđuid gažaldagaid birra mat leat áigeguovdilat ollu muslimaide ja daid ovdandivvut
- addit bajilgova deaŧalaš historjjálaš dáhpáhusain ja viežžat dieđuid isláma dálá sajádaga birra Norggas ja máilmmis
- ovdandivvut iešguđetlágan islámii gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Hinduisma
- čilget hinduismma ja hinduisttalaš oskku eallindulkoma iešvuođaid eará árbevieruid ektui; ovttaláganvuođaid ja vuođđoerohusaid
- ságaškuššat muhtin válljejuvvon teavsttaid hinduisttalaš čálaárbevierus
- viežžat digitála dieđuid gažaldagaid birra mat leat áigeguovdilat ollu hinduide ja dáid ovdandivvut
- addit bajilgova deaŧalaš historjjálaš dáhpáhusain ja viežžat dieđuid hinduismma dálá sajádaga birra Norggas ja máilmmis
- ovdandivvut iešguđetlágan hinduismii gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Buddhisma
- čilget buddhismma ja buddhisttalaš oskku eallindulkoma iešvuođaid eará árbevieruid ektui; ovttaláganvuođaid ja vuođđoerohusaid
- ságaškuššat muhtin válljejuvvon teavsttaid buddhisttalaš árbevierus
- viežžat digitála dieđuid gažaldagaid birra mat leat áigeguovdilat ollu buddhisttaide ja dáid ovdandivvut
- addit bajilgova deaŧalaš historjjálaš dáhpáhusain ja viežžat dieđuid buddhismma dálá sajádaga birra Norggas ja máilmmis
- ovdandivvut iešguđetlágan buddhismii gullevaš dáidda- ja musihkkaalbmanemiid
Eallinoaidnu
- čilget mii eallinoaidnu lea ja čájehit movt eallinoaidnu iešguđetládje boahtá ovdan
- čilget mii eallinoaidnohumanismma iešvuohta lea eará oskkuid ja eallinoaidnoárbevieruid ektui; ovttaláganvuođat ja vuođđoerohusat
- ságaškuššat iešguđetlágan teavsttaid mat ovdandivvot eallinoaidnohumanismma ja digaštallat eallinoaidnohumanisttaide áigeguovdilis gažaldagaid
- addit bajilgova deaŧalaš historjjálaš dáhpáhusain ja eallinoaidnohumanismma dálá sajádagas Norggas ja máilmmis
- válddahit váldoiešvuođaid ovtta eallinoainnus mii ii leat eallinoaidnohumanisttalaš
- ovdandivvut iešguđetlágan eallinoaidnoárbevieruid oskkukritihkka-ovdamearkkaid
- ovdandivvut iešguđetlágan dáidda- ja musihkkaalbmanemiid mat speadjalastet humanismma
Oskkolaš girjáivuohta
- ságastallat ja čilget mii osku lea, ja čájehit movt osku iešguđetládje boahtá ovdan
- čájehit ságastallandáiddu oskku- ja eallinoaidnogažaldagain ja čájehit dohkkeheami iešguđetlágan oskkuide ja oainnuide
- digaštallat áigeguovdilis gažaldagaid mat čuožžilit go osku, kultuvra ja servodat deaivvadit
- viežžat dieđuid ja gávdnat iešvuođaid muhtin báikkálaš ja našuvnnalaš oskkuservodagain, dasa gullet sikhisma, Bahá’i-osku, Jehova Vihtanat ja Loahppabeivviid Basiid Jesus Kristusa girku
- selvehit ođđa oskkolaš morránemiid ja ságastallat iešguđetlágan ođđaoskkolaš doaimmaid birra
- suokkardit oskkuid sajádaga ja iešvuođaid muhtin riikkas olggobealde Eurohpá sihke digitála reaidduiguin ja daid haga
Filosofiija ja etihkka
- ovdandivvut muhtin mearkkašanveara filosofaid ja digaštallat sin jurdagiid
- reflekteret filosofalaš fáttáid birra mat leat čadnon identitehtii ja eallindulkomii, lundui ja kultuvrii, eallimii ja jápmimii, riektavuhtii ja boasttuvuhtii
- selvehit doahpagiid etihkka ja morála ja geavahit ehtalaš analiissa man vuolggasadjin leat vuođđo ehtalaš jurddašanvuogit
- ságaškuššat ehtalaš gažaldagaid mat leat čadnon olmmošárvui ja olmmošvuoigatvuođaide, eamiálbmogiid vuoigatvuođaide, dásseárvui ja ovttadássásašvuhtii, earret eará válddidettiin vuođu dovddus ovdagovain
- ságaškuššat árvoválljemiid ja áigeguovdilis fáttáid báikkálaš ja máilmmiviidosaš servodagas; sosiálalaš ja ekologalaš ovddasvástádus, teknologalaš hástalusat, ráfibargu ja demokratiija
- reflekteret ehtalaš gažaldagaid birra mat gusket olbmuidgaskasaš oktavuođaide, máŋggakultuvrralaš jurddašeapmái, bearrašii ja ustibiidda, bajásgeassimii, ovttaseallimii, heterofiliijii ja homofiliijii, nuoraidkultuvrii ja rumaškultuvrii
- reflekteret oskku, eallinoainnu ja diehtaga oktavuođa
- ságastallat movt sáhttá árvvus atnit olbmuid oskku ja eallinoainnuid
8 av 9