Opplæringslova

Paragrafen vidarefører dagens lov § 9 A-13 med språklege endringar. Paragrafen er omtalt i punkt 61 i Prop. 57 L (2022–2023).

Tvangsmulkt føreset ikkje skuld hos kommunen eller nokon kommunen svarer for. Tvangsmulkta kan ileggjast uavhengig av omfanget av brotet på aktivitetsplikta. Tvangsmulkt blir ikkje rekna som straff etter den europeiske menneskerettskonvensjonen (EMK).

I første ledd første punktum blir statsforvaltaren og klageinstansen gitt mynde til å fastsetje tvangsmulkt for kommunane og fylkeskommunane. Tvangsmulkta skal sikre gjennomføring av vedtak etter § 12-6, noko som igjen har til formål å sikre at aktivitetsplikta blir oppfylt slik at eleven kan ha eit trygt og godt skolemiljø. Det følgjer av formålsopplysninga i første ledd at eit vedtak om tvangsmulkt må formast ut slik at det er mogleg å unngå tvangsmulkta ved å oppfylle vedtaket som tvangsmulkta er knytt til. Det inneber til dømes at det ikkje må setjast ein så kort frist for etterleving at fristen i utgangspunktet er umogleg å overhalde. I så fall vil mulkta i større eller mindre grad få preg av sanksjon mot å allereie ha skulla gjort seg skuldig i lovbrot. Formålet med tvangsmulkt tilseier at det bør brukast i saker der det er grunn til å tru at kommunen eller fylkeskommunen elles ikkje vil oppfylle vedtaket frå statsforvaltaren eller Utdanningsdirektoratet innan den fastsette fristen. Tvangsmulkta kan knytast til eit vedtak eller delar av eit vedtak etter § 12-6.

I første ledd andre punktum er det fastsett når vedtaket om tvangsmulkt kan gjerast. Det kan skje samtidig med fastsetjinga av vedtaket for å gi eleven eit trygt og godt skolemiljø. Men vedtaket om tvangsmulkt kan også gjerast seinare.

I andre ledd første punktum er det fastsett at vedtaket om tvangsmulkt blir gjeldande når kommunane eller fylkeskommunane ikkje held fristen for å gjennomføre vedtak som skal sikre at ein elev skal få eit trygt og godt skolemiljø. Verknadstidspunktet til tvangsmulkta er altså knytt til oppfyllinga av vedtak retta mot kommunen eller fylkeskommunen. Tvangsmulkta byrjar å løpe frå utløpet av fristen for å oppfylle vedtaket mot kommunen eller fylkeskommunen. Mulkta løper til vedtaket er oppfylt. Det inneber at tvangsmulkta knyter seg direkte til etterlevinga frå kommunen eller fylkeskommunen av vedtaket, ikkje til brotet på aktivitetsplikta som er grunnlaget for vedtaket.

I andre ledd tredje punktum er det oppstilt to kumulative vilkår for at ei tvangsmulkt ikkje skal få verknad. For det første må det vere umogleg å innrette seg etter og gjennomføre vedtaket som er gjort for å sørgje for at eleven får eit trygt og godt skolemiljø. For det andre må det vere slik at den ansvarlege, det vil seie kommunen eller fylkeskommunen, ikkje kan noko for dette. Det vil ikkje vere tilstrekkeleg at kommunen eller fylkeskommunen viser til at det er vanskeleg eller dyrt å oppfylle vedtaket. At det viser seg umogleg å oppfylle vedtaket innan fristen fordi kommunen eller fylkeskommunen planla å setje i verk eit tiltak for seint til å rekke fristen, fritek heller ikkje kommunen og fylkeskommunen frå tvangsmulkta.

I tredje ledd er det fastsett at reglane i forvaltningslova kapittel IV og V skal gjelde i saker om fastsetjing av tvangsmulkt. Vedtaket til statsforvaltaren om tvangsmulkt rettar seg mot kommunar og fylkeskommunar og kan ikkje klagast på. Reglane i forvaltningslova om klage kjem derfor ikkje til bruk.

I fjerde ledd første punktum er det fastsett at tvangsmulkta skal falle til statskassa. I fjerde ledd andre punktum blir det opna for at tvangsmulkta i særlege tilfelle kan bli redusert eller falle bort. Det er opp til det forvaltningsorganet som gir tvangsmulkt, etter ei konkret skjønnsmessig avveging, sjølv å gjennomføre denne avgjerda. Reduksjon eller fråfall skal berre skje heilt unntaksvis.

Femte ledd inneheld ein heimel til å gi forskrifter med nærare reglar om tvangsmulkt. Av omsyn til einsarta forvaltningspraksis kan det vere aktuelt å gi forskrifter om val av typen tvangsmulkt, det vil seie om det skal brukast løpande mulkt eller eingongsbeløp, og standardiserte storleikar eller rammer for storleiken på tvangsmulkta.