Opplæringslova
§ 9-1 Rett til skyss til og frå skolen for elevar i den vidaregåande opplæringa
Elevar har rett til gratis skyss eller full skyssgodtgjersle dersom dei bur meir enn seks kilometer frå skolen.
Elevar som treng båttransport, har rett til slik transport gratis.
Elevar som treng skyss på grunn av nedsett funksjonsevne, skade eller sjukdom, har rett til gratis skyss til og frå skolen.
Elevar som har fleire heimar, har rett til skyss til og frå kvar heim som oppfyller vilkåra for rett til skyss.
Departementet kan gi forskrift om at retten til skyss kan oppfyllast gjennom rabattordningar for offentleg transport i område med eit godt utbygd kollektivtilbod.
Forarbeid til loven
Paragrafen vidarefører dagens lov § 7-2 første ledd og er omtalt i punkt 37 i Prop. 57 L (2022–2023).
Første ledd vidarefører retten til skyss eller full skyssgodtgjersle på grunn av lang skoleveg. Avstanden mellom skolen og heimen skal målast frå inngangsdøra der eleven bur, til inngangsdøra på skolen. Dersom skolen har fleire inngangsdører, skal ein måle frå den døra som gir størst avstand, uavhengig av om eleven bruker denne døra. Oppmålinga skal gjennomførast langs alminneleg farbar veg. Elevane har vanlegvis ikkje rett til skyss frå døra heime, men frå ein oppsamlingsplass som ligg i rimeleg gangavstand frå heimen. Kva som er rimeleg avstand, må avgjerast etter ei konkret vurdering, der ein mellom anna skal leggje vekt på trafikkforholda. Det kan ikkje krevjast at elevane går like langt som skyssgrensa, som er seks kilometer. Sjølve skysstilbodet må utgjere størstedelen av strekninga mellom heim og skole.
Fylkeskommunen kan velje å organisere gratis skoleskyss eller overlate til eleven å ordne skoleskyssen sjølv mot full skyssgodtgjersle. I dei tilfella fylkeskommunen overlèt til eleven å ordne skyssen sjølv, må fylkeskommunen dekkje utgiftene eleven eller foreldra til eleven faktisk har i samband med skoleskyssen. Tapt arbeidsinntekt blir ikkje rekna som utgift ved skyssen og skal ikkje reknast med i grunnlaget for skyssgodtgjersla. Også i dei tilfella eleven må gå på ein skole i eit anna fylke for å få oppfylt retten til vidaregåande opplæring, skal heimfylket sørgje for skyss eller full skyssgodtgjersle.
Andre ledd vidarefører regelen om retten til gratis båttransport. Vilkåret for å få rett til båttransport er at eleven «treng» slik transport, det vil seie at naturleg farbar veg til skolen inkluderer transport over vatn. Retten gjeld uavhengig av lengda på skolevegen. Når skolevegen er meir enn seks kilometer, følgjer retten til gratis skyss av første ledd. For å få rett til skyss i tillegg til båttransport må elevane ha ein skoleveg som inklusiv strekninga med båt er lengre enn seks kilometer.
For å få rett til skyss etter tredje ledd er det ikkje tilstrekkeleg at eleven har nedsett funksjonsevne, skade eller sjukdom. Det er i tillegg eit vilkår for retten at den nedsette funksjonsevna, skaden eller sjukdommen er årsaka til at eleven har behov for skyss. Rettane etter tredje ledd gjeld elevar som treng skyss på grunn av både fysisk og psykisk funksjonsnedsetjing.
Fjerde ledd presiserer at elevar som har fleire heimar, har rett til skyss eller full skyssgodtgjersle frå heimane så framt vilkåra for skyss elles er oppfylte. Retten gjeld både når eleven har delt bustad, og når det ligg føre ein avtale eller ei rettsleg avgjerd om fast samværsordning. Retten til skyss for elevar som reiser til skolen frå to foreldreheimar, gjeld berre når eleven har fast og regelmessig opphald i dei to heimane. Retten gjeld også når butida til eleven på fast og regelmessig basis er delt mellom foreldreheim og fosterheimar/avlastingsheim eller besøksheim som er vedteken eller avtalt med barnevernet eller helse- og omsorgssektoren. Samvær og improviserte enkeltståande besøk gir ikkje rett til skyss.
Femte ledd opnar for at elevane kan få rabatt på offentleg transport i staden for gratis skyss.
Skysstilbodet som blir gitt elevar med rett til skyss, skal vere forsvarleg, jf. Ot.prp.nr.46 (1997–1998), merknad til § 13-4. Dette inneber mellom anna at det må organiserast slik at eleven får ei akseptabel reisetid. Det er den totale tida eleven bruker heimanfrå, til opplæringa startar, og frå opplæringa er slutt, til eleven er heime om ettermiddagen, som utgjer den samla reisetida. I vurderinga av kva som er akseptabel reisetid, må gangtid, ventetid, tid med transportmiddel og omsynet til effektiv og rasjonell organisering av skyssen sjåast i samanheng. Andre moment i denne vurderinga er om gangavstanden til transportmiddelet er rimeleg, forhold ved den aktuelle reisestrekninga, transportbyte og krav til sjølve transporten. Momenta må sjåast opp mot funksjonsevna og dei andre føresetnadene eleven har.
Ansvaret for å oppfylle retten til skyss følgjer av § 28-7 i lovforslaget.