Servodatfága sámegillii (SAF02‑04)
Guovddášelemeanttat

Oahppit galget imaštallat, reflekteret ja árvvoštallat mo badjána máhttu servodaga birra ovdal ja dál. Oahppit

galget beassat leat diehtoáŋgirat ja aktiivvalaččat ohcat ja hábmet máhtu okto ja earáiguin sihke luohkkálanjas

ja dan olggobealde. Dasa lassin galget oahppit háhkat ja geavahit dieđuid iešguđetlágan historjjálaš,

geográfalaš ja servodatmáhtolaš gálduin fuomášuhttit beliid iešguđet servodagain, iešguđet áiggiin ja iežaset

eallimis. Sii galget maiddái máhttit kritihkalaččat árvvoštallat leat go gáldut luohtehahttit ja áigeguovdilat.

Oahppit galget áddet oktavuođaid gaskal geográfalaš, historjjálaš ja dálááiggi beliin ja mo dát bealit sierra

dahje ovttas leat váikkuhan ja váikkuhit olbmuide ja servodagaide. Oahppit galget áddet luonddu ja servodaga

lotnolas váikkuheami. Sii galget oaidnit mo ovdáneamis vássánáiggis ledje sihke boatkkat ja jotkkolašvuohta ja

mii dat váikkuhii rievdadusaide, ja maiddái ovdánahttit historjjálaš empatiija. Oahppit galget analyseret mo

fápmu ja fápmooktavuođat leat váikkuhan ja váikkuhit iešguđet beliide servodagas. Sii galget árvvoštallat

máhtu, dáhpáhusaid ja fenomenaid iešguđet perspektiivvain ja reflekteret manne olbmot leat válljen ja ain

válljejit iešguđet láhkai.

Oahppit galget áddet mo geográfalaš, historjjálaš ja dálááiggi bealit leat bidjan ja bidjet eavttuid

vejolašvuođaide mat olbmuin leat leamaš ja leat ovttasbargat, organiseret ja dahkat mearrádusaid iešguđet

servodagain. Oahppit galget áddet erohusaid riikkain go lea sáhka stivrenvuogis ja olmmošvuoigatvuođaid ja

minoritehtaid bearráigeahččamis, ja sii galget oaidnit mo erohusat leat váikkuhan ja váikkuhit olbmuid eallimii ja

váikkuhanvejolašvuhtii. Sii galget áddet manne riiddut leat čuožžilan ja čuožžilit, ja mo dat leat gieđahallojuvvon

ja gieđahallojuvvojit. Oahppit galget oažžut hárjáneami mo demokratiija doaibmá praksisas vai sáhttet váikkuhit

servodathábmemii. Dán guovddášelemeantta sisdoalu galgá geahččat iešguđet perspektiivvaid vuođul,

báikkálaš dásis globála dássái, ja eamiálbmot- ja minoritehtaperspektiivvain, mas deattuha vássánáiggi,

dálááiggi ja boahtteáiggi.

Oahppit galget áddet mo geográfalaš, historjjálaš ja dálááiggi bealit leat bidjan ja bidjet eavttuid dasa mo

olbmot leat gokčan ja gokčet iežaset dárbbuid, ja mo resurssat iešguđet servodagain leat juhkkojuvvon ja

juhkkojuvvojit. Dat mearkkaša oaidnit dan ahte geográfalaš girjáivuohta ja variašuvdna leat birgenlági vuođđu.

Oahppit galget áddet guoddevaš ovdáneami ekonomalaš, biraslaš ja sosiála dimenšuvnnaid ja dáid

oktavuođaid. Sii galget áddet mo rievdadusat vássánáiggis leat váikkuhan dán golmma dimenšuvdnii ja nu

maiddái man guoddevaččat iešguđet servodagat leat. Oahppit galget oaidnit ahte olbmuid resursageavaheamis

leat leamaš ja leat váikkuhusat, ja máhttit árvvoštallat doaibmamolssaeavttuid guoddevaš ovdáneapmái

individuála, nationála ja globála dásis. Guoddevaš ovdáneami servodatfágas galgá geahččat iešguđet

perspektiivvaid vuođul, báikkálaš dásis globála dássái, ja eamiálbmot- ja minoritehtaperspektiivvain, mas

deattuha vássánáiggi, dálááiggi ja boahtteáiggi.

Oahppit galget áddet mo olbmot ovdánahttet identitehta ja gullevašvuođa, ja mo sii ovttasdoibmet earáiguin. Sii

galget áddet manne olbmot háliidit eallit servodagas, ja mo geográfalaš, historjjálaš ja dálááiggi bealit váikkuhit

identitehtaovdáneapmái. Dása gullet iešguđet perspektiivvat das mii buorre eallin sáhttá leat, ja ahte oahppit

ovdánahttet sihke historjádihtomielalašvuođa ja čađahandáiddu go áddejit iežaset vássánáiggi, dálááiggi ja

boahtteáiggi bokte.