Sámegielan vuostasjgiellan (SFS01‑05)
Máhtudakulme ja árvustallam

Aktijvuoda buojkulvisá

Tjielggidus

Máhtudakulme 10. jahkedáse maŋŋela

Åhpadusá ulmme le oahppe galggá máhttet

  • gulldalit ja reflektierit iehtjádij åvddånbuktemij badjel, ja ietjas argumentasjåvnåv tsieggit iehtjádij árvvalusáj nanna
  • reflektierit gåktu iesjgeŋga giellaadno máhttá gåvvidit gåktu guojmmealmatjij birra ájádallá
  • subtsastit, diededit, tjuottjodit ja reflektierit njálmálattjaj ja tjálalattjat
  • dåbddåt ja adnet iesjgeŋga gielalasj ja estetihkalasj vájkkudimnævojt ja retorihkalasj apællavuogijt
  • låhkåt iesjgeŋga tækstaslájajt ma li oane, guhke, álkke ja gássjelabbo, ja tevstajt buohtastahttet ja dålkkut
  • válljit ja adnet vuogas oahppam- ja låhkåmstratesjijjajt gå fágajn barggá
  • reflektierit gåktu sáme ájádallamvuoge, sáme njálmálasj subtsastallamdábe ja sáme árvo åvddån båhti sáme girjálasjvuodan
  • adnet guoskavasj buojkuldagájt ja fáhkagielav tjanádum iesjgeŋga sáme ássjijda ja árvojda
  • buohtastahttet dijdda- ja subtsasvariántajt ja njálmálasj árbbedábijt iesjgeŋga sámeguovlojs
  • åtsådit ja buojkodit makta sámegiela li muodugattja ja ietjálágátja
  • adnet guoskavasj fáhkagielav gå tevstav ja gielav tjielggi ja analyseri
  • plánit ja hábbmit iesjgeŋga tækstaslájajt struktuvrajn hiebaduvvam sisadnuj, ulmmáj ja vuosstájválldáj
  • adnet njuolgadusájt duollatjállema, giela háme ja tækstatjadnusij tjálalasj guládallamin ja tækstahábbmimin
  • árvustallat makta iesjgeŋga gáldo li jáhkedahtte, luohtedahtte ja guoskavattja, ja gáldojt adnet ietjas bargon navti váj maŋŋela máhttádajt guorrat
  • árvustallat ietjas ja iehtjádij tevstajt ja ietjas tevstajt buoredit målsudahkes fágalasj kritierihij milta
  • reflektierit gåktu ietjá giela sámegielajda vájkkudi ja gåktu máhttá sámegielajt bisodit ja åvddånahttet iesjgeŋga arienájn

Åhpadattijn árvustallam

Åhpadattijn árvustallam galggá viehkken åvdedit oahppamav ja fáhkamáhtudagáv åvddånahttet. Oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv sámegielan vuostasjgiellan 8., 9. ja 10. jahkedásen gå njálmálattjajt ja tjálalattjat åvddånbukti iesjgeŋga fáhkaássjij birramålsudahkes ja stajgas gielajn . Vijddásappot vuosedi ja åvddånahtti oahppe máhtudagáv gå hiebadi ietjasa njálmálasj ja tjálalasj åvddånbuktemijt vuosstájvállde, sisano ja ulme gáktuj. Vuosedi ja åvddånahtti aj máhtudagáv gå bessi låhkåt målsudahkes ja tjuoldedum tevstajt, ja válljiji låhkåmvuogijt låhkåma ulme milta. Duodden oahppe vuosedi ja åvddånahtti máhtudagáv gå plániji ja dåmadi iesjgeŋga tækstaslájajt giellamáhto ja tækstamáhto, fágalasj kriterihij ja iehtjádij árvustallamij milta.

Åhpadiddje galggá dilev láhtjet oahppijoassálasstemij ja arvusmahttet oahppammiellaj målsudahkes njálmálasj, praktihkalasj ja tjálalasj dåjmaj baktu gånnå oahppe sihke aktu ja iehtjádij siegen barggi. Dåjma galggi látjeduvvat navti váj oahppe bessi fágalasj tjuolmajt tjoavddet sihke amás ja oahpes dilijn ja vaj hæhttuji reflektierit iesjgeŋga tjuolma badjel ma li tjanádum fágalasj bargguj. Åhpadiddje ja oahppe galggi ságastallat oahppij máhtudagá ja åvddånime birra sámegielan vuostasjgiellan ja oahppe galggi bessat gæhttjaladdat. Dajna máhtudagájn mav oahppe vuosedi, galggi bessat javllat majt ietjasa mielas bukti, ja majt buorebut nahki gå åvddåla. Åhpadiddje galggá bagádallat ienep oahppama gáktuj ja åhpadimev hiebadit navti váj oahppe bessi rádij milta åvddånahttet ietjasa njálmálasj máhtudagáv fágan, ietjasa tjálalasj tevstajt buoredit ja sávrrot guhkep tevstajt låhkåt. Vijddásappot galggá oahppe buktet rádijt adnet fágalasj máhtudagáv åvddånahtátjit ja plánit boahtte bargojt ja åvddånimev fágan.

Loahppaárvustallam

Åbbålasjkarakterra galggá gåvvidit oahppe åbbålasj máhtudagáv sámegielan vuostasjgiellan 10. jahkedáse åhpadime maŋŋela. Åhpadiddje galggá plánit ja dilev láhtjet váj oahppe bessi ietjasa máhtudagáv vuosedit målsudahkes vuogij majda gulluji dádjadibme, refleksjåvnnå ja lájttális ájádallamiesjgeŋgadilijn. Åhpadiddje galggá njálmálasj karakterav sámegiela vuostasjgiellan vaddet fágalasj, gielalasj ja kultuvralasj máhtudagá milta mav oahppe la vuosedam gå la fágalasj sisanov njálmálattjat åvddånbuktám. Åhpadiddje galggá tjálalasj karakterav sámegiela vuostasjgiellan vaddet fágalasj, gielalasj ja kultuvralasj máhtudagá milta mav oahppe la vuosedam muhtem guhkep ja oanep tevstajn iesjgeŋga sjáŋŋarijn ja iesjgeŋga ulmijn.